Dokumentacja petroglifów

Dokumentacja

petroglifów

1/25

Prospekcja stanowiska i dokumentacja petroglifów - zdjęcia Projektu Archeologicznego Toro Muerto (2015)

Dokumentacja bloków skalnych pokrytych petroglifami stanowiła główny element pierwszego etapu badań. Została ona zainicjowana w latach 2015-2016 przez Projekt Archeologiczny Toro Muerto kierowany przez Karolinę Juszczyk i Abrahama Imbertisa, i była kontynuowana w sezonach 2017-2019. Składały się na nią cztery zasadnicze typy działań:

lokalizacja i inwentaryzacja zachowanych bloków skalnych (numeracja od TM-0001);
sporządzenie kart inwentaryzacyjnych (fiszek) poszczególnych zabytków;
sporządzenie dokładnej dokumentacji fotograficznej poszczególnych paneli;
ustalenie dokładnego położenia geograficznego każdego z bloków na obszarze stanowiska.

Pracochłonna i długotrwała prospekcja objęła ok. 10 km2 i zakończyła się inwentaryzacją blisko 2600 skał z petroglifami. Dokumentowano wszystkie ryty niezależnie od stopnia ich skomplikowania. Prospekcję prowadziły zazwyczaj dwa dwu- lub trzyosobowe zespoły przemierzające fragmenty terenu wyznaczone przez geodetę i systematycznie zbierające dane.

Wszyscy członkowie zespołu brali udział w lokalizacji kolejnych skał, a następnie jeden z nich zajmował się wypełnianiem fiszki zabytku zaś drugi - wykonywaniem dokumentacji fotograficznej całego bloku i jego wszystkich zdobionych powierzchni. Dokonywano także pomiarów geodezyjnych poszczególnych skał z wykorzystaniem Total Station (2015-2016) lub GPS-RTK (od 2017) .

1/9

Przykład dokumentacji jednej ze skał (TM-1808): jej położenie na mapie stanowiska i wybrane fotografie petroglifów na jej powierzchni

Numeracja poszczególnych bloków była ciągła (od TM-0001 do TM-2584) i skorelowana z przebiegiem i postępem poszukiwań prowadzonych przez obydwa zespoły w różnych (często oddalonych od siebie) sektorach kompleksu. Rejestrowaliśmy wszystkie zachowane oznaczenia inwentaryzacyjne poprzednich projektów prowadzonych w Toro Muerto. Ani PATM (2015-2016), ani PBA TM (od 2017) nie pozostawiały swojej numeracji w formie fizycznej na powierzchni skał.

Fiszka wykorzystywana do rejestracji danych obejmowała informacje dotyczące m.in.: stanu zachowania zabytku, liczby jego zdobionych paneli, ich orientacji geograficznej i przede wszystkim tematyki motywów występujących na poszczególnych panelach.

Dokumentacja fotograficzna stanowiska obejmuje kilkadziesiąt tysięcy zdjęć wysokiej rozdzielczości. Na podstawowych ujęciach paneli umieszczano skalę, strzałkę N i skalę barw preferowaną przez Międzynarodową Federację Organizacji Sztuki Naskalnej (IFRAO). Obecnie projekt dysponuje najobszerniejszą georeferencyjną bazą zdjęć dokumentacyjnych petroglifów z Toro Muerto.

W przypadku szczególnie interesujących przedstawień wykonywano dodatkowo:

tradycyjne i cyfrowe przerysy petroglifów;
modele 3D bloków skalnych.

Cała dokumentacja fotograficzna, rysunkowa i opisowa została zdygitalizowana i umieszczona w ogólnej bazie danych obejmującej również informacje dotyczące wcześniejszych publikacji poszczególnych petroglifów oraz materiału pozyskanego w trakcie badań wykopaliskowych przy poszczególnych skałach. Baza ta wykorzystywana jest przez uczestników projektu do prowadzenia prac analitycznych związanych z różnymi aspektami funkcjonowania Toro Muerto.

Wykonywanie przerysów sztuki naskalnej jest klasyczną metodą dokumentacji praktykowaną z powodzeniem od dekad. Łatwiej ją stosować w przypadku petroglifów aniżeli malowideł, choć w każdym przypadku należy zachować dużą ostrożność, by nie uszkodzić dokumentowanych wizerunków. Samo wykonywanie przerysu jest kształcące - pozwala na szczegółową obserwację poszczególnych motywów, sposobów i technik ich wykonania, wyrabia także zmysł dostrzegania trudniej rozpoznawalnych, zatartych lub zniszczonych części motywów lub kompozycji.

W przypadku wyjątkowo dobrze zachowanych i widocznych petroglifów można się też zdecydować na ich dokumentację cyfrową wykorzystującą ortofotogrametrię bądź skanowanie.

W tradycyjnej technice wykonywania przerysów wykorzystuje się arkusze przeźroczystego celofanu lub folii polietylenowej umieszczane na powierzchni skały i umożliwiające skopiowanie motywów.

Etapy tego procesu w Toro Muerto obejmują:

oczyszczenie powierzchni petroglifu z nagromadzonego pyłu i piasku przy użyciu pędzli z miękkim włosiem;
pokrycie kopiowanej powierzchni arkuszami folii;
oznaczenie kodowe nachodzących na siebie arkuszy folii (konieczność łączenia arkuszy spowodowana jest nieregularnym kształtem i wielkością paneli);
kalkowanie petroglifu z wykorzystaniem trzech kolorów niezmywalnych markerów:

- czarnego (na oznaczenie oryginalnych motywów);

- niebieskiego (na oznaczenie naturalnego konturu skały, nieregularności jej powierzchni, spękań itd.);

- czerwonego (na oznaczenie wszystkich śladów wandalizmu, m.in. współczesnych graffiti);

sfotografowanie arkuszy rozłożonych na płaskiej powierzchni (punkty kalibracyjne pozwalają uniknąć zniekształceń kątowych i liniowych);
obróbka zdjęć w programach graficznych w celu uzyskania rysunków wektorowych gotowych do publikacji.