Wykopaliska
Na obszarze Toro Muerto obserwujemy wystÄ™powanie nie tylko bloków skalnych pokrytych petroglifami, ale także wielu innych elementów krajobrazu kulturowego. PorzÄ…dek prac wykopaliskowych - rozpoczÄ™tych w 2018 r. - zostaÅ‚ ustalony pod kÄ…tem rozpoznania charakteru poszczególnych z nich. Nasze badania zostaÅ‚y poprzedzone trzema sezonami intensywnych prac prospekcyjnych i poszukiwaÅ„ źródÅ‚owych. Wykorzystano przy tym informacje zawarte w dotychczasowej literaturze (m.in. Linares 1974; Díaz & RosiÅ„ska 2008; RosiÅ„ska 2016). Wykopaliska pozwoliÅ‚y nam zweryfikować niektóre z podawanych w niej informacji.
Díaz i RosiÅ„ska (2008) utrzymywali na przykÅ‚ad, że w poÅ‚udniowej części kompleksu wystÄ™pujÄ… pozostaÅ‚oÅ›ci obiektów mieszkalnych. Po przeprowadzeniu na tym obszarze wykopalisk sondażowych mogliÅ›my stwierdzić, że obecne tam prostokÄ…tne struktury nie miaÅ‚y charakteru obiektów architektonicznych (przedhiszpaÅ„skich bÄ…dź historycznych, mieszkalnych lub nie) lecz stanowiÅ‚y Å›lad po wybieraniu piasku przez wspóÅ‚czesnych rolników.
Díaz & RosiÅ„ska 2008
Domniemane struktury - zdjęcie lotnicze
Jedna z domniemanych struktur - przed wykopaliskami - 2019
Sondaże przy skałach
Dotychczas skontrolowaliÅ›my okolice ok. 20 bloków skalnych. Najważniejsze z nich to:
​
TM-62
TM-79
TM-252
TM-727
TM-938
TM-1219
TM-1312
TM-1855
TM-1959
PoÅ‚ożenie wybranych bloków skalnych, przy których
przeprowadzono prace wykopaliskowe w sezonach 2018 i 2019
Ortofotoplany wykopalisk przy wybranych skałach - 2018
Przed przeprowadzeniem badaÅ„ okolice wybranych skaÅ‚ sÄ… fotografowane z powietrza przy pomocy drona. Rejestrowane jest przy tym oryginalne uksztaÅ‚towanie terenu i wyznaczane sÄ… punkty geodezyjne używane do późniejszych pomiarów. KorzystajÄ…c z tych zdjęć ustalany jest ksztaÅ‚t wykopu - najczęściej dostosowany do ksztaÅ‚tu, wielkoÅ›ci i uÅ‚ożenia skaÅ‚y. Nanoszona jest również siatka metrowa sÅ‚użąca do precyzyjnej dokumentacji ewentualnych znalezisk.
W trakcie wykopalisk - prowadzonych z użyciem arbitralnych poziomów 5 cm - rozpoznawany jest ukÅ‚ad warstw kulturowych wokóÅ‚ poszczególnych skaÅ‚ pokrytych petroglifami. W Å›rodowisku pustynnym, w którym duży komponent wszystkich wartstw stanowi piasek, wyodrÄ™bnianie poszczególnych momentów kulturowych jest wyjÄ…tkowo skomplikowane.
Wykopaliska przy skale TM-79 ("Skała Eloya" Ar-5-1-26) - Sezon 2018
Efektem dotychczasowych prac byÅ‚o odkrycie zróżnicowanego materiaÅ‚u kulturowego wystÄ™pujÄ…cego w najbliższym sÄ…siedztwie niektórych bloków skalnych (wybieranych ze wzglÄ™du na ikonografiÄ™). Do najciekawszych znalezisk należy zaliczyć ofiary zÅ‚ożone z kamiennych malowanych pÅ‚ytek wotywnych i - zwiÄ…zanego z nimi - materiaÅ‚u botanicznego. Te ostatnie Å›lady sugerujÄ…, że w pobliżu ozdobionych petroglifami skaÅ‚ mogÅ‚y odbywać siÄ™ rytuaÅ‚y powiÄ…zane z konsumpcjÄ… dużych iloÅ›ci jedzenia.
Dzięki suchym, pustynnym warunkom materiał organiczny występujący w Toro Muerto jest świetnie zachowany. Do tej pory zarejestrowaliśmy w nim pozostałości: kości zwierząt (andyjskich wielbłądowatych i świnki morskiej),
liÅ›ci amarantu, jiquimy, juki, batatów, orzeszków ziemnych, nasion dyni, papryki, guawy, koki, wlókien baweÅ‚ny, kolb kukurydzy oraz innych, dotychczas niezidentyfikowanych roÅ›lin. Warto dodać, że we wspomnianych ofiarach praktycznie nie wystÄ…piÅ‚ materiaÅ‚ ceramiczny. Częściowo utrudnia to proces ich bardziej precyzyjnego datowania.
Materiał zabytkowy pozyskany w trakcie badań wykopaliskowych został starannie uporządkowany i tymczasowo jest przechowywany w Corire zgodnie z wytycznymi Ministerstwa Kultury Peru. Prace gabinetowe prowadzone w każdym sezonie obejmują: czyszczenie materiału, jego fotografowanie, etykietowanie, katalogowanie i inwentaryzację.
Jest on w ten sposób przygotowywany do analiz prowadzonych przez specjalistów. DziÄ™ki nim w przyszÅ‚oÅ›ci, w sposób powolny lecz systematyczny, bÄ™dziemy mogli odsÅ‚aniać kolejne tajemnice stanowiska Toro Muerto i jego dawnych użytkowników.
