
Wykopaliska

Na obszarze Toro Muerto obserwujemy występowanie nie tylko bloków skalnych pokrytych petroglifami, ale także wielu innych elementów krajobrazu kulturowego. Porządek prac wykopaliskowych - rozpoczętych w 2018 r. - został ustalony pod kątem rozpoznania charakteru poszczególnych z nich. Nasze badania zostały poprzedzone trzema sezonami intensywnych prac prospekcyjnych i poszukiwań źródłowych. Wykorzystano przy tym informacje zawarte w dotychczasowej literaturze (m.in. Linares 1974; Díaz & Rosińska 2008; Rosińska 2016). Wykopaliska pozwoliły nam zweryfikować niektóre z podawanych w niej informacji.
Díaz i Rosińska (2008) utrzymywali na przykład, że w południowej części kompleksu występują pozostałości obiektów mieszkalnych. Po przeprowadzeniu na tym obszarze wykopalisk sondażowych mogliśmy stwierdzić, że obecne tam prostokątne struktury nie miały charakteru obiektów architektonicznych (przedhiszpańskich bądź historycznych, mieszkalnych lub nie) lecz stanowiły ślad po wybieraniu piasku przez współczesnych rolników.

Díaz & Rosińska 2008

Domniemane struktury - zdjęcie lotnicze

Jedna z domniemanych struktur - przed wykopaliskami - 2019
Sondaże przy skałach
Dotychczas skontrolowaliśmy okolice ok. 20 bloków skalnych. Najważniejsze z nich to:
TM-62
TM-79
TM-252
TM-727
TM-938
TM-1219
TM-1312
TM-1855
TM-1959

Położenie wybranych bloków skalnych, przy których
przeprowadzono prace wykopaliskowe w sezonach 2018 i 2019

Ortofotoplany wykopalisk przy wybranych skałach - 2018



Przed przeprowadzeniem badań okolice wybranych skał są fotografowane z powietrza przy pomocy drona. Rejestrowane jest przy tym oryginalne ukształtowanie terenu i wyznaczane są punkty geodezyjne używane do późniejszych pomiarów. Korzystając z tych zdjęć ustalany jest kształt wykopu - najczęściej dostosowany do kształtu, wielkości i ułożenia skały. Nanoszona jest również siatka metrowa służąca do precyzyjnej dokumentacji ewentualnych znalezisk.




W trakcie wykopalisk - prowadzonych z użyciem arbitralnych poziomów 5 cm - rozpoznawany jest układ warstw kulturowych wokół poszczególnych skał pokrytych petroglifami. W środowisku pustynnym, w którym duży komponent wszystkich wartstw stanowi piasek, wyodrębnianie poszczególnych momentów kulturowych jest wyjątkowo skomplikowane.

Wykopaliska przy skale TM-79 ("Skała Eloya" Ar-5-1-26) - Sezon 2018




Efektem dotychczasowych prac było odkrycie zróżnicowanego materiału kulturowego występującego w najbliższym sąsiedztwie niektórych bloków skalnych (wybieranych ze względu na ikonografię). Do najciekawszych znalezisk należy zaliczyć ofiary złożone z kamiennych malowanych płytek wotywnych i - związanego z nimi - materiału botanicznego. Te ostatnie ślady sugerują, że w pobliżu ozdobionych petroglifami skał mogły odbywać się rytuały powiązane z konsumpcją dużych ilości jedzenia.
Dzięki suchym, pustynnym warunkom materiał organiczny występujący w Toro Muerto jest świetnie zachowany. Do tej pory zarejestrowaliśmy w nim pozostałości: kości zwierząt (andyjskich wielbłądowatych i świnki morskiej),
liści amarantu, jiquimy, juki, batatów, orzeszków ziemnych, nasion dyni, papryki, guawy, koki, wlókien bawełny, kolb kukurydzy oraz innych, dotychczas niezidentyfikowanych roślin. Warto dodać, że we wspomnianych ofiarach praktycznie nie wystąpił materiał ceramiczny. Częściowo utrudnia to proces ich bardziej precyzyjnego datowania.
Materiał zabytkowy pozyskany w trakcie badań wykopaliskowych został starannie uporządkowany i tymczasowo jest przechowywany w Corire zgodnie z wytycznymi Ministerstwa Kultury Peru. Prace gabinetowe prowadzone w każdym sezonie obejmują: czyszczenie materiału, jego fotografowanie, etykietowanie, katalogowanie i inwentaryzację.
Jest on w ten sposób przygotowywany do analiz prowadzonych przez specjalistów. Dzięki nim w przyszłości, w sposób powolny lecz systematyczny, będziemy mogli odsłaniać kolejne tajemnice stanowiska Toro Muerto i jego dawnych użytkowników.
